آلاینده‌های کربنی خطرناک‌ترند یا گرد و غبار؟

به گزارش مجله خبری نگار مردم کلانشهر‌های بزرگ به ویژه تهران، با واژه آلودگی هوا آشنایی کاملی دارند. ریه‌های مردم پایتخت در هر فصل سال میزبان یکی از ذرات دردسرساز آلاینده هواست. آلاینده شاخص هوای پایتخت به‌خصوص در فصول سرد که با وارونگی هوا و افزایش سوخت‌های فسیلی همراه است، ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است، اما در روز‌های غبارآلود اخیر ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون میهمان خارجی ویژه شهر تهران بودند. افزایش وحشتناک غلظت این آلاینده سبب شد تا کیفیت هوای تهران در بازه‌ای از زمان در وضعیت خطرناک گزارش شود. سوالی که در این بین ذهن‌ها را مشغول می‌کند این است که آیا مخاطرات آلاینده کربنی با خطر‌های گرد و غبار یکسان است؟

سولماز احدی با اشاره به تفاوت تاثیرات منفی آلاینده‌های کربنی و گرد و غبار اظهارکرد: ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون درشت‌ترند و نسبت به ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون کمتر وارد بخش‌های تحتانی سیستم تنفسی می‌شوند و به طور جزئی خطر کمتری دارند، ولی در غلظت‌های بالا و در قیاس با حد مجاز می‌توانند مشکلات زیادی به لحاظ بهداشتی و زیست محیطی در پی داشته باشد

وی افزود: این ذرات نسبت به ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون که منشاء احتراقی دارند، بیشتر منشاء طبیعی و خاکی دارند. ذرات معلق بویژه ذرات ریز می‌توانند طول عمر بالایی داشته باشند و برای مدت زمان زیاد و طی مسافت‌های طولانی در هوا باقی بمانند و اثر خود را نشان دهند.

این کارشناس شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ادامه داد: شهر تهران در دهه گذشته چنین شرایط خطرناکی را تجربه نکرده بود، اما در روز‌های اخیر هم آلاینده ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون و هم ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون به مقدار قابل توجهی بالاتر از حد مجاز بودند و کیفیت هوا در محدوده خطرناک قرار داشت.

احدی با تاکید بر جدی بود این موضوع گفت: هوای تهران در روز جمعه برای ۱۴ ساعت متوالی شرایط خطرناک را تجربه کرد و تداوم یکی دو روزه این وضعیت باعث شد تا همه افراد جامعه به‌ویژه گروه‌های حساس تحت تاثیر این پدیده قرار گیرند این اتفاق در حالی رخ داد که آلودگی هوا در سال ۲۰۱۹ به عنوان چهارمین عامل مرگ و میر زودرس شناخته شده، اما موضوع به همین جا ختم نمی‌شود و در این رتبه‌بندی آلاینده ذرات معلق به دلیل اهمیت بالا به‌طور جداگانه ششمین عامل مرگ و میر زودرس در دنیا شناخته می‌شوند همچنین خسارت اقتصادی آلودگی هوا بویژه آلاینده ذرات معلق نیز قابل چشم پوشی نیست.

احدی با اشاره به ارتباط میان افزایش ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون همزمان با بالارفتن غلظت ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون اظهارکرد: این ذرات منشا خارجی داشتند و مسافت زیاد و زمان طولانی را برای رسیدن به شهر تهران سپری کرده‌اند لذا در این مسیر ذرات درشت‌تر ته نشین شده و ذرات ریزتر که مخاطرات بهداشتی بیشتری دارند به شهر تهران رسیده‌اند.

وی با اشاره به نحوه محاسبه شاخص کیفیت هوا و علت استفاده از آن تصریح کرد: غلظت آلاینده‌ها به شاخص کیفیت هوا تبدیل می‌شوند چرا که برخی ماهیت گازی و برخی ماهیت ذره‌ای دارندو با واحد‌های مختلفی از جمله ppb (آلاینده‌های گازی) و میکروگرم بر متر مکعب (آلاینده‌های ذره ای) سنجش و گزارش می‌شود در همین راستا همه آلاینده‌ها به شاخص بدون واحد AQI تبدیل می‌شوند.

تنفس آلاینده‌هایی با قطر ۷ برابر کمتر از موی انسان

احدی تصریح کرد: ذرات معلق هر چقدر قطر کمتری داشته باشند، مخاطرات بهداشتی و سلامتی بیشتری دارند و به همین علت استاندارد سختگیرانه‌تری برای ذرات ریز تعریف شده است. این نکته قابل تامل است که موی انسان ۵۰ تا ۷۰ میکرون قطر دارد این در حالیست که ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون تقریبا ۵ تا ۷ برابر از تار موی انسان نیز قطر کمتری دارند و به راحتی وارد سیستم تنفسی می‌شوند بنابراین توصیه می‌شود در این شرایط از ماسک‌های مناسب ذرات معلق نظیر N ۹۵ استفاده شود.